دین اسلام جامع است؛ یعنى براى تمام امور ما انسانها برنامه‌ریزى کرده است؛ از روابط شخصى ما با خدا
گرفته تا روابط اجتماعى، خانوادگى، اقتصادى و...، در حالى که دین‌هاى دیگر این جامعیت را ندارد.
اینکه در قرآن کریم در برخی از موارد میفرماید: ما آفریدیم چند دلیل دارد که دو دلیل آن را برایتان مینویسم:
1. اگر بخواهید با معلم یا پدر و مادرتان صحبت کنید میگویید تو یا شما؟ روشن است که نمیگویید تو بلکه برای احترام معلم میگویی شما فرمودید. پس ما در برخی از موارد برای احترام و بزرگ داشت دیگران از ضمیرها و فعلهای جمع استفاده میکنیم. هر چند کسی که با او سخن میگوییم یک نفر بیشتر نباشد.
در مورد خدای بزرگ نیز به خاطر عظمت پروردگار در برخی از موارد از ضمیر جمع استفاده شده و ماآمده است. مگر با عظمتتر و بزرگتر از خداوند، کسی یافت میشود؟
2. در برخی از موارد که افراد دیگری هم در کاری همکاری کردهاند، گوینده، از ضمیر جمع استفاده میکند. فرض کنید در کلاس شما دو تیم تشکیل شده و قرار شده هر تیم یک انشاء بنویسد، تا بهترین انشا انتخاب شود. انشاء به وسیله سرپرست تیم نوشته میشود البته اعضا هم نظری داشته باشند، نظر خودشان را میگویند و سرپرست تیم، انشا را میخواند. وقتی انشا برگزیده منتشر شد سرپرست تیم میگوید انشا ما، برگزیده شد و نمیگوید انشا من. در مورد خدا نیز چنین است. در برخی از موارد، کارها به فرمان خداوند و به وسیله فرشتگان انجام میشود. در این گونه موارد نیز گاهی در قرآن از ضمیر جمع مااستفاده شده؛ مثلا گرفتن جان انسانها با اراده الهی و به وسیله فرشتگان انجام میشود؛ چنان که روزی دادن، عذاب کردن و... همگی با اراده الهی و به وسیله فرشتگان انجام میپذیرد.
برخی از مفسران در این باره مینویسند: آوردن ضمیر ما، برای بیان عظمت و قدرت است، زیرا بزرگان هنگامی که از خود سخن میگویند، نه فقط از خود بلکه از مامورانشان نیز خبر میدهند و این، کنایه از قدرت، عظمت و وجود فرمان بردارانی در مقابل دستورهای فرمانده است.
شما اگر وارد منزلى شدید که مىدانید این خانه نه صاحبى دارد و نه حسابى، نه دوربینى در کار است و نه کنترلى، هیچ دلیلى براى نظم و دقّت و انضباط در کارهاى شما نیست.
در خانه‌ی رها، ما هم رها هستیم و هرچه ریخت و پاش نکنیم و نفس خود را کنترل کنیم ضرر کردهایم، ولى اگر بدانیم که این خانه صاحب و حسابى دارد و تمام رفتار ما زیر نظر اوست، به گونهاى دیگر زندگى خواهیم کرد.
اگر ایمان بیاوریم که این هستى، صاحبى دارد به نام خداى حکیم و حسابى در کار است به نام معاد و براى تمام افکار و رفتار و گفتار ما پاداش یا کیفرى هست، ما نیز حساب کار خود را مىکنیم و خواستههاى نفس سرکش خود را مهار مىکنیم. کارهایى را که صاحب خانه نمىپسندد، انجام نمىدهیم، زیرا مىدانیم به حساب تمام کارهاى خیر یا شرّ ما رسیدگى مىشود.
توحید یعنى اعتقاد به این که هیچ آفریدهاى جز الله وجود ندارد. یکتا پرستى و توحید به دو بخش تقسیم میشود:
1. نظرى یعنى اعتقادى، پس ما باید معتقد باشیم که ذات حق یکى است، در جهان هستى بیش از یک پروردگار وجود ندارد. پروردگارى که عالم، قادر، با اراده، حکیم و... مىباشد و اعتقاد به اینکه همه کارهایى که در جهان انجام مىشود بااراده و خواست الهى مىباشد و هر چه خدا بخواهد همان مىشود.
2. توحید عملى یعنى توحید در عبادت، پس ما باید تنها خدا را بپرستیم و معتقد شویم هیچ معبودى جزالله نیست و این معناى لا اله الا الله است.
برای مطالعه مطالب بیشتر، مىتوانید به مجموعه آثار شهید مطهرى، جلد دوم، صفحه 99 تا 100 از انتشارات صدرا مراجعه کنید.
فرض کنید در کنار خانه خودتان نسشتهاید، از عمو یا یکی از اقوام میپرسید: این خانه ما را چه کسی ساخته است؟
او در پاسخ میگوید هیچ کس! خانه شما خود بخود ساخته شده است. یکی بود یکی نبود زیر گنبد کبود، این جا هیچ خانهای نبود. گرد بادی وزید و پی خانه کنده شد. طوفان شدیدی به پا شد و آجرها از کوره آجر پزی و سیمانها از کارخانه سیمان به این جا پرتاب شدند. باران آمد سیمان ساخته شد باد آجرهارا روی هم چید و... و سقف زده و گچ کاری و لوله کشی شد. در و پنجرهها و شیشه هایش نصب شد و خانه خود به خود ساخته شد.
آیا این داستان را باور میکنید؟ آیا امکان دارد خانهای بدون بنا و کارگر ساخته شود؟ کتابی بدون نویسنده نوشته شود؟ باغی بدون باغبان کاشته شود؟ کارخانهای بدون مهندسی و... ساخته شود.
وقتی وسایل بسیار کوچکی مانند خانه و کتاب و اتومبیل سواری و... به سازنده نیاز دارد، آیا آسمان و زمین با این عظمت و نظم دقیق، به سازنده نیاز ندارد؟
آیا تا به حال به وجود خودتان فکر کردهاید که چه قدر منظم و دقیق است؟ قلب نازنینتان چه قدر بادقت می تپد! اگر تپش قلبتان صد برابر میشد چه میشد؟ میدانید اگر قلبتان در هر دقیقه فقط یک بار میتپید چه میشد؟! آیا ممکن است چنین قلبی سازنده آگاه نداشته باشد؟ یک بار دیگر به ساختمان بدنتان نگاه کنید و ببینید چه قدر منظم و دقیق هریک از اعضای بدن شما در جای خودش قرار گرفته، چشم در کف پا قرار نگرفته، پاهای انسان روی سرش قرار نگرفته، چشمهای انسان از کمرش بیرون نزده، دستهای انسان ده متری آفریده نشده که هنگام راه رفتن به زمین بکشد، اندازه لاله گوش یک متر و نیم نیست، تا آدمی از شر گوشهای خودش فلج میشود و... آیا اینها همهنشانه هایی از وجود آفرینندهای دانا و آگاه نیست؟ آن آفریننده دانا، آگاه، قادر و همیشگی، مهربان و بی نیاز، کسی جز خدا نیست. این نظم و دقت که در ساختمان بدن ما هست در جهان نیز وجود دارد.
خلاصه این که: جهان آفرینش دارای نظم است. نظم جهان نشان دهنده ناظم برای جهان است و خدا نظم دهنده و آفریننده جهان هستی است.
خدای بزرگ و امامان معصوم (علیه السلام) نیز از مردم خواستهاند، با مطالعه کتاب آفرینش -که همه صفحههای آن با نظم دقیقی طراحی شده است - به وجود خداپی ببرند، از این در بسیاری از موارد بهگوشه هایی از نظم هستی اشاره کردهاند. و به گفته سعدی:
برگ درختان سبز در نظر هوشیار *** هر ورقش دفتری است معرفت کردگار
دلیلی که برایتان نوشتم برهان نظم نام دارد.
برای آگاهی بیشتر پیشنهاد میکنم کتاب پایههای ایدئولوژی در اسلام را که پاسخهای آیتالله محمد یزدی هست بخوانید.
اجازه بدهید قبل از آنکه درباره خدا، که آفریننده همه چیز است سخن بگوییم، اندکی درباره برخی از مخلوقات الهی صحبت کنیم.
1. شما با جاذبه زمین آشنا هستید و به خوبی میدانید که اگر جسمی را از بلندی رها کنیم به زمین سقوط میکند، ولی ذات و حقیقت نیروی جاذبه چیست؟ این سؤالی است که دانشمندان نیز نتوانستهاند به آن پاسخ دقیقی بدهند. پس ما از روی آثار نیروی جاذبه میتوانیم به وجود نیروی جاذبه اطمینان پیدا کنیم، ولی حقیقت آن را نمیتوانیم درک کنیم.
2. ما از روشن شدن لامپ چراغ، پی میبریم که در سیم برق، نیروی الکتریسیته وجود دارد، ولی حقیقت نیروی الکتریسیته چیست؟ ما نمیتوانیم ذات و حقیقت آن را درک کنیم. تنها با دیدن آثارش، مانند روشن شدن لامپ آن، پی میبریم که در جایی نیروی الکتریسیته وجود دارد.
این مثالها را برایتان نوشتم تا توجه شما را به این نکته مهم جلب کنم، که چون ما انسانها محدود و کم ظرفیت هستیم، نمیتوانیم ذات خدا را بشناسیم، بلکه تنها از راه مخلوقات میتوانیم به وجود ذاشتن خداوند یقین پیدا کنیم؛ از آفرینش جهان پی به وجود آفریننده میبریم.
از این که ما علم داریم می فهمیم که خداوند عالم بوده که به ما داده و از اینکه ما قدرت و توان داریم، میفهمیم که خداوند قادر و تواناست.
پس ما ذات خداوند را درک نمیکنیم، ولی به وجود داشتن خداوند و این که دارای صفتهای علم، قدرت، حیات و... است یقین داریم و مطمئن هستیم که هر جا که باشیم او با ماست (محمد، آیه 35 / حدید، آیه 4) به همه کارهای ما آگاهی دارد، (هود، 5/بقره، آیه 235) نسبت به ما از همه [حتی از پدر و مادرمان] مهربانتر است و... (یوسف، آیه 64)
دلیلهای زیادی وجود دارد که نشان میدهد ما وظیفه داریم خدا را بشناسیم و دین‌دار باشیم، که فقط دو دلیل آن را برایتان مینویسیم:
1. برای آنکه ضرر را از خودمان دور کنیم.
اگر روزی بخواهید به همراه پدر و مادر یا دوستانتان به اردو بروید و قبل از حرکت، رادیو اعلام کند هوا سرد و برفی خواهد بود، وقتی این خبر را شنیدید چه میکنید؟ آیا لباس گرم همراه خود بر نمیدارید؟ اگر وقت حرکت صدها نفر دیگر آمدند و گفتند هوای شمال سرد و برف و باران بود، مطمئن نمیشوید که این افراد راست میگویند؟ پس باید خودت را مجهز کنید. با شنیدن این خبرها هیچ عاقلی تردید نمیکند که باید خودش را برای سفر آماده کند و پوشاک گرم بردارد.
خداشناسی و دینداری نیز همین طور است، زیرا 124000 نفر از بهترین و راستگوترین افراد روی زمین یعنی پیامبران یکی پس از دیگری آمدهاند و گفتهاند: ای مردم خدا را بشناسید و خودتان را برای سفر آخرت آماده کنید. اگر برای سفر آخرت، توشه و وسایل کافی بردارید، شما به سلامت به مقصد میرسید و وارد بهشت میشوید، ولی اگر خدا را نشناسید و خودتان را برای این مسافرت آماده نکنید به قعر پرتگاه جهنم سقوط میکنید.
حالا با شنیدن حرف این همه پیامبر راستگو، نباید خدا و صفتهای خدا را بشناسیم و خودمان را برای مسافرت آخرت آماده کنیم؟ هیچ عاقلی شک ندارد که با دیدن این همه آثار خداوند در روی زمین و با سخنان پیامبران راستگو همه ما وظیفه، خدا پیامبر، معاد و... را بشناسیم.
2. آیا تا به حال فکر کردهاید که چه قدر نعمت در اختیار ماست؟ اگر هوا و اکسیژن برای تنفس ما نبود چه میکردیم؟ اگر نمیتوانستیم ببینیم، بشنویم، حرف بزنیم، فکر بکنیم، راه برویم و... چه زندگی دردآوری داشتیم؟ آیا ما نباید کسی که این همه نعمت را به ما داده بشناسیم و از او تشکر نکنیم؟ اگر کسی را که این همه نعمت به ما داده نشناسیم و از او تشکر نکنیم، انسان ناسپاس و بدی نیستیم؟ پس به خاطر این همه نعمتی که به ما داده شده ما باید خدا را بشناسیم و از او تشکر کنیم.
