عقل انسان، شبیه به درختی است که خداوند بذر آن را در نهاد انسان کاشته است.
حال اگر
این درخت آبیاری شود، بزرگ می‌شود و از آن شاخه و برگ‌های فراوان می‌روید و سایه‌ی اطمینانی بر سر انسان می‌افکند.
عقل نیز آبیاری می‌خواهد؛ آبیاری عقل، پذیرفتن نصایح و به کار بستن امور خیر است.
آیت‌الله حائری شیرازی
در چنین شرایطی، یک توضیح ساده و منطقی، برای رفع این سوءبرداشت، کافی است. اول اینکه «مطلقه بودن ولایت فقیه» به هیچ وجه به معنای دلبخواه عمل کردن نیست؛ چون در اینصورت، عدالت فقیه، مخدوش می‌شود و او دیگر حتی صلاحیت امام‌جماعت‌بودن را هم را از دست می‌دهد چه رسد به ولایت بر مردم. بنابراین، قید «مطلقه» به معنای «هر چه دلش خواست» نیست.
شهید عبدالله میثمی
درک صحیح تکلیف و شناخت لبّ اسلام
دو سال پیاپی. شهید محلاتی، به حاج عبدالله میثمی گفت:
«بیایید
و شما هم به حج بروید.»
با وجودی که این سفر مدت زیادی طول نمی کشید، قبول نکرد و
گفت: «حس می‌کنم تکلیفم در اینجاست، در جبهه ها.»
حتی بعدها هم، وقتی بر این امر اصرار کردند، پاسخ داد:
«خیر!
اگر قرار باشد اجری از حج ببریم، همان اجر را در اینجا هم به دست می‌آوریم.»
هنگامى که ساختمان زیبا، پرشکوه و منظّمى مى‌بینیم به آسانى در مى‌یابیم که مهندس و معمار و بنّاى آن هر یک در فنّ خود مهارت داشته است و از دیدن آن بناى با نظم به علم و اطلاع سازنده‌‌ى آن پى مى‌بریم.
همچنین مشاهده‌‌ى اتومبیل، هواپیما، مغز الکترونیک و دیگر صنایع منظّم، بدون شک، ما را به مخترعان، مکتشفان و سازندگانى مطّلع و دانا رهنمون مى‌شود و به علم واطلاع‌شان واقف مى‌شویم.
هیچگاه لازم نیست که سازنده‌‌ى ساختمان و یا مصنوعات دیگر را با چشم خود ببینیم تا به وجود آنها اعتراف کنیم؛ تازه اگر هم آنها را مشاهده کنیم؛ باز علم و اطلاع‌شان را با هیچ‌یک از حواس ظاهرى خود درک نمى‌توانیم کرد.
اما در عین حال به علم و اطلاع آنان معتقدیم؛ چرا؟ چون همان نظمى که در مصنوعاتشان دیده مى‌شود، ما را به علم و اطلاع سازندگان‌شان آگاه مى‌سازد و از اینجا به این نتیجه مى‌رسیم که هرگز لزومى ندارد هر چیزى که ما مى‌خواهیم به وجود آن اعتراف کنیم از دیدنی‌ها و محسوسات باشد. بلکه چه بسیار حقایقى که با هیچ‌یک از حواس ظاهرى ما درک نمى‌شوند ولى با دقت و توجه در اثرهاى آنها به وجودشان آگاه مى‌گردیم. چون هر خردمندى با کوچکترین التفات و دقت در مى‌یابد که هیچ اثرى بدون مؤثر و هیچ چیز با نظمى بدون نظم دهنده‌‌ى باخرد و دانا نمى‌تواند بود.
در این جهان از کوچکترین ذرّه تا بزرگ‌ترین
سیّاره‌هاى آسمانى؛ در هر چه بنگرى، نشانى از نظم کامل و حسابى دقیق، به چشم مى‌خورد...
چندان که دانشمندان بزرگ را به شگفتى واداشته است.
گروهى بر این باورند که براى به دست آوردن دین، وظیفه‌اى ندارند
و مى‌گویند:
چه ضرورتى ما را برمى‌انگیزد تا درباره‌‌ى دین بیندیشیم؟
ما اشتباه پندار این افراد را در عبارات ذیل، بررسی و از دو
جهت لزوم پى جویى در دین را مطرح می‌کنیم:
به فرمان خرد:
1. هر انسان باید در برابر نیکویی‌هایى که بدو
شده است، سپاسگزار باشد.
2. پیشگیرى از هر گونه خطر و ضرر - اگر چه احتمالى -
لازم است.
در ادامه مطلب به بررسی این دو راه می‌پردازیم...